કોપર ( Copper )

કોપર એ નોન ફેરસ ધાતુ છે. જે શુધ્ધ અવસ્થામા મળતુ નથી. કોપર પાઇરાઇટ (CuFeS2) નામના ખનિજમાથી મળે છે. જેમા કોપર નુ પ્રમાણ 30.5% હોય છે.

1. પ્રકાર : કોપર ના મુખ્ય ત્રણ પ્રકાર છે ,જે અન્ય ધાતુ સાથે જોડાઈ ને મિશ્રધાતુ તરીકે મળે છે.              

 1. પિત્તળ (બ્રાસ) 2. ગન મેટલ, 3. કાંસુ (બ્રોંઝ)

1.1 પિત્તળ (બ્રાસ) : બ્રાસ એ કોપર અને ઝીંક ની મિશ્ર ધાતુ છે. જેમાં 60 થી 65% કોપર અને 40 થી 35% ઝીંક હોય છે.

1.2 ગન મેટલ : ગન મેટલ એ કોપર,ઝીંક અને કલાઇ(ટીન) ની મિશ્ર ધાતુ છે. જેમા કોપર 88% ,ઝીંક 2 થી 5% જ્યારે ટીન 10-8% હોય છે.

1.3 કાંસુ(બ્રોંઝ) : કાંસુ એ કોપર અને ટીન (કલાઇ) ની મિશ્ર ધાતુ છે, જેમા કોપર 80% અને ટીન (કલાઇ) 20% રહેલા છે.

2. કોપરનાં ગુણધર્મો :

·         તે સુંવાળી અને નરમ ધાતુ છે.

·         તેમાથી ખેંચીને તાર તથા ટીપીને પાતળા પતરા(શીટ) બનાવી શકાય છે.

·         કોપરનુ ગલનબિંદુ 1083⁰ સે. છે.

·         તેની વિશિષ્ટ ઘનતા 8.9 છે.

·         કોપર ગરમી અને વિદ્યુત નો સૌથી સારો સુવાહક છે.

·         તેના પર કાટ લાગતો નથી.

·         તેનુ ખવાણ થતુ નથી.

·         તેની ટેંસાઇલ સ્ટ્રેંથ ઘણી સારી છે.

 

3. કોપરનાં ઉપયોગો : કોપર ના મુખ્ય ઉપયોગો નીચે મુજબ છે.

1. ઈલેક્ટ્રીકલ પાર્ટસ બનાવવા.                     

 2. હીટ એક્ચેંજર બનાવવા

 3.યાંત્રિક મશીનના પાર્ટસ બનાવવા.

4.કાંસુ,પિત્તળ,ગન મેટલ જેવી મિશ્ર ધાતુઓ બનાવવા.

5. સ્ક્રૂ મશીન પ્રોડક્ટ્સ બનાવવા.